Integracja sensoryczna to proces zachodzący w ośrodkowym układzie nerwowym u każdego człowieka. Polega ona na przyjmowaniu i analizowaniu przez mózg informacji docierających do organizmu ze wszystkich układów zmysłowych.

Do naszego organizmu docierają jedynie informacje przekazywane przez zmysły. Dzięki nim możemy poznać siebie i nasze otoczenie.

W każdej chwili naszego życia, za pomocą zmysłu wzroku, słuchu, smaku, węchu, dotyku, a także zmysłu czucia ciała (propriocepcji)  oraz specjalnego zmysłu grawitacji i ruchu ciała, do naszego mózgu trafia niezliczona ilość informacji zmysłowych (sensorycznych).

Mózg rozpoznaje te informacje, segreguje, interpretuje i odpowiada na nie właściwą reakcją.  Dzięki prawidłowej integracji tego procesu możemy zareagować odpowiednio do danej sytuacji. W przypadku, gdy dane dostarczane do mózgu są zniekształcone lub nieprawidłowo przetworzone, to ich użycie ulega zaburzeniu. Mózg oraz cały system nerwowy nie mogą bez zakłóceń integrować informacji pochodzące ze zmysłów i wtedy mówimy o zaburzonej integracji sensorycznej. 

Poprawnie funkcjonujący proces integracji sensorycznej jest podstawą do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania dziecka. Właściwa koordynacja zmysłów jest podstawą sukcesów dziecka w całym jego życiu.

Proces integracji sensorycznej pozwala człowiekowi właściwe zareagować na nową dla niego sytuację, a następnie użyć poprzedniego zachowania w sytuacji podobnej.

Proces integracji sensorycznej pozwala nam uczyć się różnych zachowań dzięki, którym możemy zaadoptować się do nieznanych nam warunków.

Informacje zmysłowe integrują się już w okresie życia płodowego. Proces ten rozwija się najintensywniej do 7 - 10 roku życia. Dlatego też terapia integracji sensorycznej kierowana jest przede wszystkim do dzieci w wieku niemowlęcym, przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym. W tym okresie nieprawidłowe procesy integracji sensorycznej szybko i skutecznie poddają się usprawnianiu. W wielu przypadkach możliwa jest całkowita eliminacja zaburzeń. Wiąże się to z plastycznością układu nerwowego, która w tym okresie jest największa. Terapię integracji sensorycznej stosuje się także u dzieci starszych, a nawet u dorosłych.

Integracja sensoryczna przebiega w kilku etapach, następujących jeden po drugim. 

Bazowymi zmysłami dla rozwoju człowieka, których zwykle nie jesteśmy świadomi, są układ przedsionkowy (równowagi), układ proprioceptywny (czucia głębokiego), układ czucia powierzchownego (dotyku). Prawidłowa integracja informacji z tych układów warunkuje prawidłowy dalszy rozwój psychoruchowy dziecka, jak i dalszy rozwój integracji sensorycznej. Integracja wrażeń z układów bazowych odpowiada za napięcie mięśniowe i utrzymanie właściwej dla malutkiego dziecka postawy, daje poczucie bezpieczeństwa grawitacyjnego, umożliwia odkrywanie przez dziecko granic jego ciała, umożliwia ssanie. Dzięki temu niemowlę wchodzi w relacje ze swoją mamą, czuje się bezpiecznie. Właściwe funkcjonowanie układów bazowych warunkuje dalszy, prawidłowy rozwój psychoruchowy dziecka. Czuje ono swoje ciało i może zaplanować ruch, utrzymuje równowagę, potrafi skupić uwagę. Następnie, dzięki nabytym wcześniej umiejętnościom, zaczyna mówić, poruszać się w skoordynowany sposób, dostrzegać otoczenie. Kończący się proces integracji sensorycznej gwarantuje nam wiele umiejętności, m. in. koncentrację uwagi, zdolność do nauki, do rozumienia i myślenia, pozwala akceptować i kontrolować siebie.

Jeśli, w czasie rozwoju integracji sensorycznej, przekazywanie i łączenie się informacji zmysłowych w układzie nerwowym jest nieprawidłowe, wówczas proces integracji sensorycznej zostaje zaburzony. W wyniku tego nie jest możliwa realizacja potencjału ukrytego w każdym dziecku. Pojawiają się różne trudności.

Są to m. in. problemy emocjonalne, niezgrabność ruchowa, obronność dotykowa, słuchowa czy węchowa, trudności z koncentracją uwagi, agresja, nadpobudliwość psychoruchowa.

Im wcześniej zauważysz zaburzenia integracji sensorycznej u Twojego dziecka i podejmiesz odpowiednie kroki, tym efekty usprawniania będą szybciej widoczne, a trudności jakie przejawia dziecko zaczną się wycofywać. 

Trudności pojawiające się u dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej nie są zależne od ich charakteru czy chęci. Dzieci nie mają nad nimi najczęściej żadnej kontroli.

Trudności nie wynikają też z braku umiejętności wychowawczych u rodziców czy opiekunów. Są natomiast często nieakceptowane społecznie.

Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej może być postrzegane jako leniwe, dziwne, nieporadne, niechlujne, źle wychowane, agresywne, nieprzewidywalne w zachowaniu, unikające kontaktów społecznych. Z czasem zaczyna wierzyć w to, co słyszy o sobie samym. Często w konsekwencji ma niską samoocenę, jest samotne w grupie przedszkolnej czy w klasie, emocjonalnie interpretuje i przeżywa swoje trudności.